Μέσα στις συνθήκες μιας δύσκολης καθημερινότητας, η συναισθηματική συνοχή του ζευγαριού γίνεται όλο και πιο εύθραυστη και ο αντίκτυπος στα παιδιά είναι θλιβερά φανερός στη βαθύτερη ψυχική και πνευματική τους υπόσταση. Πόσο δύσκολο πραγματικά είναι να γίνεις γονιός!! Η εμπειρία και η παρατήρηση στο πλαίσιο της συνεργασίας με γονείς και οικογένειες μας έχουν διδάξει πως οι σχέσεις μέσα στην οικογένεια είναι αμφίδρομες και όχι μονόδρομες.

Δεν είναι ,δηλαδή ,μόνο τα παιδιά που διαμορφώνονται, αφού και οι γονείς δέχονται πληροφορίες από τα παιδιά τους, αποκτώντας έτσι τη μοναδική ευκαιρία να επαναπροσδιορίσουν τον τρόπο που σχετίζονται και, σε τελική ανάλυση, να γνωρίσουν περισσότερο τον ίδιο τους τον εαυτό. Μέσα στην οικογένεια  ο καθένας μας έχει τη δυνατότητα να εξελιχθεί.

Όταν μιλάμε για υγιή ή, ακόμη καλύτερα, για λειτουργική οικογένεια, ο νους των περισσότερων ανθρώπων πηγαίνει στην τέλεια οικογένεια. Στην πραγματικότητα όμως, λειτουργική οικογένεια δεν είναι εκείνη από την οποία απουσιάζουν τα προβλήματα, αλλά αυτή της οποίας τα μέλη αναγνωρίζουν τα προβλήματά τους, ζητούν βοήθεια όταν την χρειάζονται και τα αντιμετωπίζουν.

Ένα βασικό χαρακτηριστικό των λειτουργικών οικογενειών είναι η επίγνωση των γονιών πως οι ίδιοι αποτελούν πρότυπα συμπεριφοράς. Ο πατέρας είναι το πρότυπο του άνδρα και η μητέρα το πρότυπο της γυναίκας, ενώ ο τρόπος που συμπεριφέρονται ο ένας στον άλλον αποτελεί το πρότυπο της σχέσης ανάμεσα στα δύο φύλα. Κατά παρόμοιο τρόπο, ως πρότυπο “σχετίζεσθαι”, λειτουργεί και η συμπεριφορά που επιλέγουν οι γονείς προς τα παιδιά. Πιο κάτω παρουσιάζονται επιγραμματικά μερικά ακόμη χαρακτηριστικά που συναντάμε στις λειτουργικές οικογένειες.

*Οι γονείς αποτελούν πρότυπα λειτουργικής επικοινωνίας. Με τη συμπεριφορά τους εμπνέουν και διδάσκουν το σεβασμό στα παιδιά. Τα μέλη των λειτουργικών οικογενειών αναπτύσσουν κλίμα εμπιστοσύνης.

*Σε αυτές τις οικογένειες, οι γονείς γνωρίζουν ότι οι εντολές ,οι νουθεσίες, το κήρυγμα και οι απειλές δεν έχουν αποτέλεσμα. Ακόμη και αν φαινομενικά έχουν κάποιο αποτέλεσμα, αυτό θα είναι σαθρό, επιφανειακό και πολλές φορές πρόσκαιρο.

*Γονείς και παιδιά δεν κρύβουν τα συναισθήματά τους, ούτε τα αγνοούν. Όλοι υποστηρίζουν, στηρίζουν και επιβεβαιώνουν ο ένας τον άλλον. Τα μέλη αυτών των οικογενειών αναπτύσσουν την υπευθυνότητα.

*Κανείς δεν απαιτεί από τον εαυτό του την τελειότητα-ούτε και από τους άλλους. Αντίθετα, όλοι μέσα στην οικογένεια θεωρούν τα λάθη και τις αποτυχίες ως καλές ευκαιρίες για νέα γνώση και ανάπτυξη.

*Όλοι διαθέτουν ελεύθερο χρόνο για δημιουργική επικοινωνία μέσα από το χιούμορ, το παιχνίδι ή άλλες δραστηριότητες. Οι γονείς αγνοούν συμπεριφορές που αποσκοπούν να τραβήξουν την προσοχή.

*Οι γονείς ενθαρρύνουν. Αντί να τιμωρούν, αξιοποιούν τις συνέπειες των πράξεων των παιδιών τους, όποιες κι αν είναι αυτές. Έτσι ενισχύουν την υπευθυνότητα. Όταν είναι απαραίτητο, αντί να τιμωρήσουν, αφαιρούν προνόμια.

*Οι γονείς μιλούν με σεβασμό και ακούν με προσοχή. Τα μέλη αναπτύσσουν σωματική επαφή. Οι γονείς δεν κάνουν τις δουλειές που είναι ευθύνη των παιδιών τους. Δημιουργούν συμφωνίες, και μέσα από αυτές ορίζονται οι συνέπειες που θα υπάρχουν όταν οι συμφωνίες αυτές αθετούνται.

*Οι λειτουργικές οικογένειες έχουν μεγάλο βαθμό ευκαμψίας και προσαρμόζονται πιο εύκολα σε νέες συνθήκες.

Συνοψίζοντας καταλήγουμε πως το κέντρο βάρους για την εύρυθμη λειτουργία μιας οικογένειας πέφτει στο πολύ βασικό, που είναι η ΣΧΕΣΗ. Τόσο στη σχέση των γονιών μεταξύ τους, όσο και στη σχέση ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά. Η σχέση είναι μόνο μια ευκαιρία, μια πρόκληση για το συναρπαστικό ταξίδι μέσα στον ίδιο μας τον εαυτό. Η επιλογή είναι δική μας: θα αξιοποιήσουμε τον σημαντικό “άλλον” για να αλλάξουμε εμείς οι ίδιοι, ή θα μείνουμε στην επιφάνεια των καταστάσεων, παλεύοντας διαρκώς να αλλάξουμε τον “άλλον”, να τον κάνουμε όπως θέλουμε εμείς; Ο γονιός που παραδέχεται ότι δεν είναι ούτε τέλειος, ούτε αλάθητος είναι εκείνος που εξελίσσεται. Για να συμβεί αυτό, χρειάζεται ο ίδιος να είναι διαθέσιμος και ανοικτός στην αλλαγή.

Τα παιδιά που έχουν την ατυχία να ζουν με έναν “τέλειο “γονιό δεν θα ασκηθούν  πότε στο να διδάσκονται από τα λάθη τους. Ως ενήλικοι θα έχουν περισσότερα προβλήματα στις σχέσεις τους, γιατί άλλοτε θα θεωρούν τον εαυτό τους καλύτερο και θα τον τοποθετούν στο επίκεντρο και άλλοτε θα νιώθουν ανεπαρκείς και στο περιθώριο. Αντίθετα, τα παιδιά των αυθεντικών γονιών είναι περισσότερο αυτονομημένα, συναισθηματικά ανεπτυγμένα, διδάσκονται από τις εμπειρίες τους και αξιοποιούν τα λάθη προς όφελός τους.