Ένας γονιός που βλέπει τον γιόκα του να κοπανάει τη μικρότερη αδερφή του στο κεφάλι με ένα παιχνίδι για δέκατη φορά, παρόλο που ξέρει ότι έτσι δεν θα λύσει το πρόβλημα, αναρωτιέται πάντα το ίδιο πράγμα:  «γιατί το κάνει αυτό;»

Στην πραγματικότητα, η απάντηση είναι απλή. Το παιδί επιδιώκει έναν από τους παρακάτω τέσσερις στόχους : ή να αποσπάσει υπερβολική προσοχή στο άτομό του, ή να κάνει επίδειξη δύναμης, ή να εκδικηθεί, ή να εκφράσει αίσθηση ανεπάρκειας. Αν πετύχει τον στόχο του κάνοντας για παράδειγμα κόλαση τη ζωή σας την ώρα του ύπνου, τότε θα το κάνει ξανά και ξανά, ανεξάρτητα από το πώς θα το ανταποδώσετε. Με άλλα λόγια, τα παιδιά δεν συνεργάζονται όχι σε πείσμα της αντίδρασής σας, αλλά εξαιτίας της.

Υπερβολική προσοχή   

Το συγκεκριμένο παιδί νιώθει σημαντικό όταν γίνεται το επίκεντρο της προσοχής, έστω κι αν προσοχή σημαίνει ότι κάποιος έχει γίνει έξαλλος μαζί του και απειλεί να το κλείσει σε μία σοφίτα για όλη την υπόλοιπη ζωή του. Αυτό μπορεί να  σημαίνει ότι το παιδί παραμελείται ή ( πιο συχνά ) πως γινόταν υπερβολικά το επίκεντρο της προσοχής σε πολύ μικρή ηλικία.

Μετά από ένα διάστημα, το παιδί δεν μπορεί να ζήσει χωρίς την προσοχή και προκειμένου να την αποσπάσει, θα καταλήξει ή να μην συνεργάζεται ή να συμπεριφέρεται ανάρμοστα. Αν το παιδί σας ενοχλεί, αν συνεχώς κάνετε σκέψεις του τύπου « δεν με παρατάει, λέω εγώ» κι αν η συμπεριφορά του αλλάζει όταν του βάλετε τις φωνές, πιθανότατα επιζητεί την προσοχή σας.

Η λύση είναι να του δώσετε προσοχή όταν συμπεριφέρεται με τρόπο κοινωνικά αποδεκτό, και να το αγνοήσετε όταν δεν συμπεριφέρεται έτσι. Κάποια στιγμή θα πάψει τελείως να εξαρτάται από την υπερβολική προσοχή σας.

Επίδειξη δύναμης

Το παιδί θέλει απλώς να κερδίζει – δεν το ενδιαφέρει τι θα κερδίσει. Νιώθει σημαντικό όταν μπορεί να αγνοήσει μία εντολή σας, ή όταν σας καταφέρει να ενδώσετε σε μία δική του. Αν νιώθετε θυμό ή απογοήτευση στις «συναλλαγές» σας μαζί του, αν η συμπεριφορά επιμένει και μετά τις νουθεσίες κι αν τριγυρίζετε συνέχεια μονολογώντας, «θα του δείξω εγώ ποιος κάνει κουμάντο», το παιδί σας έχει το πάνω χέρι.

Πρέπει να μετατρέψετε τις ηγετικές τάσεις του σε επιθυμία να βοηθήσει την οικογένεια. Μην το πολεμάτε. Ζητήστε τη γνώμη του. Η οικογενειακή συγκέντρωση παρέχει τη συγκρότηση και την υποδομή που χρειάζονται τα παιδιά, καθώς κι ένα «υπόβαθρο» όπου θα «ανέβουν» και θα εκθέσουν τις ιδέες και τις ανησυχίες τους.

Εκδίκηση

Το εκδικητικό παιδί έχει την αίσθηση πως δεν το αγαπούν οι γονείς του και θέλει να τους πληγώσει. Αυτό μπορεί να προκύψει από μία αντιπαράθεση δυνάμεων, όπου οι γονείς κατέφυγαν στην τιμωρία για να κερδίσουν τον πόλεμο. Αν νιώθετε πληγωμένοι, αν τρέφετε αρνητικά αισθήματα για το παιδί σας, κι αν αναρωτιέστε « πώς μπορεί να μου το κάνει εμένα αυτό;» το παιδί εκδικείται. Η θεραπεία είναι αμέριστη αγάπη και στοργή, αντί για τιμωρία ή λεκτικές επιθέσεις. Δουλέψτε για να επανορθώσετε τη ζημιά που έχει υποστεί η σχέση.

Αίσθηση ανεπάρκειας

Το παιδί πιστεύει ότι δεν κάνει σωστά κάποια πράγματα, άρα δεν βλέπει γιατί να συνεχίσει να τα κάνει. Αποθαρρύνεται, αλλά κατά παράδοξο τρόπο μπορεί να είναι ταυτοχρόνως και εξαιρετικά φιλόδοξο (θανάσιμος συνδυασμός). Για να αποφύγει οποιαδήποτε νέα προσπάθεια, πρέπει να πείσει τους πάντες ότι είναι ανίκανο και ανεπαρκές. Ο στόχος του μπορεί να συνοψιστεί στη συνηθισμένη φράση: «Άσε με ήσυχο». Αν διαπιστώσετε ότι έχετε πάψει να το νουθετείτε κι ότι δεν περιμένετε τίποτα από το παιδί σας, τότε σίγουρα στόχος του είναι η ανεπάρκεια. Η λύση βρίσκεται στην ενθάρρυνση, ώστε να βελτιωθεί η αυτοεκτίμησή του.

Γενικά, η καλύτερη στρατηγική για κάθε ανάρμοστη συμπεριφορά ή έλλειψη συνεργασίας του παιδιού, είναι να σταματήσετε κάθε ανταποδοτική πράξη. Πρέπει να μάθετε να συγκρατείτε τον θυμό σας και να παραμένετε στοργικοί γονείς, ακόμα κι όταν σας εξωθούν στα άκρα. Βεβαιωθείτε πως όταν εξηγείτε κάτι στο παιδί, ο τόνος σας παραμένει φιλικός. Αυτό βέβαια εύκολα λέγεται αλλά δύσκολα γίνεται, μετά από μια δύσκολη μέρα στη βιοπάλη, όπως συμβαίνει με τους περισσότερους από εμάς.

Η αλήθεια είναι ότι το παιδί το κάνει αυτό ασυνείδητα, αλλά περιμένει από εσάς να διατηρήσετε την ψυχραιμία σας. Επιπλέον, οι περισσότεροι γονείς μιλούν πάρα πολύ όταν υπάρχει πρόβλημα, θαρρείς και προσπαθούν να αποδείξουν το δίκιο τους με τη λογική. Λιγότερα λόγια, λοιπόν, και περισσότερες πράξεις.