Η οριοθέτηση της συμπεριφοράς βοηθάει τα παιδιά να κατανοήσουν τους κανόνες και τις προσδοκίες των γονέων. Μέσα από τα όρια μαθαίνουν τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται, τι μας απωθεί και τι μας ταιριάζει, τι μας κάνει αποδεκτούς και τι μας απομακρύνει από τους άλλους. Επιπλέον, τα όρια μέσα στην οικογένεια εξασφαλίζουν την καλή ισορροπία και λειτουργία της. Από τους πιο σημαντικούς παράγοντες των ορίων είναι το ότι παρέχουν ασφάλεια. Ένα παιδί που δεν ζει μέσα σε ένα συνεπές περιβάλλον με σταθερές μεθόδους ανατροφής, μπερδεύεται. Βιώνει τον κόσμο ως χαοτικό και δεν ξέρει τι είναι σωστό και τι λάθος. Αισθάνεται σύγχυση και χάνει την εμπιστοσύνη του προς τους γονείς του. Αντίθετα τα παιδιά που μεγαλώνουν μέσα σε ένα σταθερό περιβάλλον, με σαφή όρια και κανόνες αναπτύσσονται έχοντας μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση.
– Η έννοια του ορίου δε πρέπει να επενδύεται αρνητικά και να συγχέεται με την αυστηρή πειθαρχία, την τιμωρία και την αποθάρρυνση. Τα όρια είναι διδασκαλία, είναι αναφορά σε σταθερούς κανόνες και αρχές, είναι καθοδήγηση και συμβουλές.
– Τα όρια επίσης δεν πρέπει να γίνονται αφορμή για υπερπροστασία και απομάκρυνση από την επαφή με νέες εμπειρίες. Όσο σημαντική και αν είναι η παροχή φροντίδας και η εξασφάλιση της σωματικής και συναισθηματικής ασφάλειας, το αναπτυσσόμενο άτομο έχει ανάγκη από εξερεύνηση του περιβάλλοντος και από πειραματισμούς. Έτσι μαθαίνει τον κόσμο και διαμορφώνει την προσωπικότητα του, επιλέγοντας αυτά που του ταιριάζουν και απορρίπτοντας αυτά που δε του αρέσουν.
– Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο των ορίων είναι ότι δε πρέπει να γίνονται το άλλοθι για την επιβολή ελέγχου και κυριαρχίας. Οι γονείς δεν είναι φίλοι με τα παιδιά τους. Η φιλία ενέχει το στοιχείο της αμοιβαιότητας και της ελεύθερης επιλογής. Το να προσπαθούν να γνωρίζουν τα πάντα για τα παιδιά τους είναι άσκηση αυταρχικότητας και παραβίαση του ιδιωτικού τους χώρου. Είναι σημαντικό να υπάρχουν στενές σχέσεις μεταξύ των μελών της οικογένειας και οι γονείς να αποτελούν πρόσωπα αναφοράς και εμπιστοσύνης για τα παιδιά τους, όμως πρέπει να δίνεται ο χώρος σε εκείνα να έχουν τις προσωπικές τους στιγμές, τις οποίες θα επιλέξουν αν επιθυμούν να μοιραστούν με τους γονείς τους ή όχι.
– Γιατί ένα παιδί δεν ακολουθεί τα όρια που επιβάλλουν οι γονείς;
Οι εξαιρετικά αυστηροί κανόνες πειθαρχίας παρεμποδίζουν την φυσική τάση του παιδιού για αυθορμητισμό και εξερεύνηση, προκαλούν δυσφορία και αντιδράσεις. Ένα άλλο σημαντικό ερώτημα είναι το κατά πόσο τα όρια ταιριάζουν με την ηλικία του παιδιού. Τα όρια δεν πρέπει να είναι άκαμπτα αλλά ευέλικτα. Και για το λόγο αυτό θα πρέπει να αναθεωρούνται καθώς το παιδί περνάει από τις διάφορες ηλικιακές φάσεις. Τέλος, συχνά η παραβατική ή αντιδραστική συμπεριφορά των παιδιών είναι αποτέλεσμα κάποιου βαθύτερου προβλήματος στην οικογένεια. Οι εντάσεις στις σχέσεις των γονέων, η έλλειψη επικοινωνίας, τα διαζύγια έντονης αντιδικίας είναι μερικές μόνο από τις αιτίες των προβλημάτων συμπεριφοράς των παιδιών. Το παιδί μέσα από την παραβίαση των ορίων προσπαθεί να μας δηλώσει τον θυμό του, την μοναξιά του ή την ανασφάλειά του.
– Τι γίνεται όταν παραβιάζονται τα όρια; Πρέπει να επιβάλλεται τιμωρία;
Η παραβίαση των ορίων φυσικά και έχει συνέπειες. Δε μιλάμε για αυστηρή τιμωρία αλλά για στέρηση προνομίων. Η συνέπεια θα πρέπει να είναι αντίστοιχη της πράξης και να έρχεται αμέσως μετά από αυτή.
Η σωματική τιμωρία δεν πρέπει επ’ουδενί να εφαρμόζεται.Αυτή δείχνει αδυναμία του γονέα να επικοινωνήσει με το παιδί του, ταπεινώνει και θυμώνει το παιδί. Κατά τον ίδιο τρόπο δεν προσβάλουμε, ούτε συγκρίνουμε το παιδί με άλλα παιδιά της ηλικίας του ή με τα αδέρφια του. Πάντα εξηγούμε και προσπαθούμε να το κάνουμε να καταλάβει. Εξάλλου θυμηθείτε αυτό που ήδη προαναφέρθηκε: Τα όρια είναι διαπαιδαγώγηση.
